Phong tục ngày Tết của người H'Mông ở Mộc Châu

Những món ăn không thể thiếu

Thứ đầu tiên phải kể đến là bánh dày, thiếu gì thì thiếu, đây là thứ nhất thiết phải có. Giống người kinh có bánh trưng, bánh dày tượng trưng cho trời đất, người Mông coi bánh dày là biểu tượng của mặt trăng, mặt trời, ngọn nguồn, khởi thủy cho sự tồn tại của vạn vật.  Bánh dày thường được chế biến bằng gạo nương thơm, lựa chọn cẩn thận, đem nấu chín rồi đổ ra cối gỗ hình máng và giã ngay khi còn nóng.

Thường những thanh niên khỏe mạnh mới được lựa chọn để giã bánh, bởi công việc đòi hòi sức khỏe, sự dẻo dai. Khi giã nhuyễn, phụ nữ mới vào cuộc, họ đổ bột bánh ra chiếc mẹt đã tráng  lòng trắng trứng gà cho khỏi dính rồi nặn những chiếc bánh trắng muốt. Những chiếc bánh đầu tiên được chuyển cho gia chủ đưa lên bàn thờ cúng tổ tiên, tiếp theo chia cho người già, con trẻ ăn nếm. Cả  nhà quây quần bên cối bánh nói cười rôm rả. Mỗi gia đình thường làm từ 50-100 cái để ăn dần, cũng như làm quà tặng những người bạn quý đến chúc tết. Bánh có thể để được lâu ăn dần, khi ăn người ta cắt nhỏ bằng ngón tay rồi rán với mỡ lợn hoặc để lên bếp than hồng. Những miếng bánh cứng bỗng nở tung như hoa, thơm lừng mùi gạo nương, tùy khẩu vị có người ăn cùng thịt lợn, thịt gà, có người lại thích chấm với mật ong rừng.


Mâm cỗ tết của người Mông cũng không thể thiếu thịt gà, thịt lợn: thịt gà đã được thịt trong buổi chiều ngày cuối năm để làm vật cũng tổ tiên. Kể ra thì dông dài, nhưng đại ý, với người Mông, không có con gà thì không ai gọi thần mặt trời dậy, trời đất tối tăm mãi. Cho nên, khi cúng, gia chủ cắt tiết gà ngay tại bàn thờ, nhúm chút lông gà nhúng vào tiết dán lên những tờ giấy dán trên bàn thờ. Sau đó mới đem gà đi làm cơm cúng. Riêng lợn được thịt từ vài hôm trước hoặc đến ngày 30 mới thịt, cũng giống như giã bánh dày, cả nhà tíu tít mỗi người mỗi việc, ai cũng vui mừng phấn khởi.

Mâm cỗ của người H’Mông từ ngày 1-3 chỉ toàn có thịt, đến sau ngày mùng 3, rau và canh mới xuất hiện trong bữa cơm. Bởi bà con quan niệm, ăn rau trong những ngày ấy   thì cả năm sẽ khó làm ăn, trồng cây hay bị mất mùa. Món rau thường xuất hiện trong những ngày sau đó thường là rau cải mèo, loại rau vụ đông thường vãi quanh nhà, tự nảy mầm, tự mọc.
Bên mâm cơm của người H’Mông cũng có thêm chai rượu ngô men lá được nấu từ những hạt ngô trồng trên núi cao. Có điều đôc đáo, là bà con uống rượu rất vui, nhưng không thấy ép người uống bao giờ, chén rượu rót ra, mời nhiệt tình nhưng tùy tửu lượng. Bà con vui và tự nhiên như thế!
Một số điều kiêng kỵ

Nếu có dịp vào cùng ăn tết với người Mông dịp tết nay, bạn lưu ý mấy điều nhỏ trong 3 ngày tết:
-          Bà con kiêng cho tiền, nhận tiền.
-          Bà con kiêng thổi lửa, kiêng ăn rau, cơm chan
-          Phụ nữ kiêng đi cửa chính.
-          Từ ngày mùng 3 tết, Các sân vận động của mỗi bản người H'Mong sinh sống thường rất vui và nhộn nhịp với nhiều trò chơi và không khí vui tươi. Khi đến bản, nhờ tìm tới sân vận động để chung vui cùng bà con