Tết Độc lập của người Mông ở Mộc Châu

Theo các cụ già người Mông ở bản Lóng Luông thì khoảng cuối những năm 50 thế kỷ trước, vào ngày 1-9, thị trấn Mộc Châu treo nhiều cờ đỏ mừng Quốc khánh. Thanh niên  ở các núi xuống chơi thị trấn, xem cờ, thổi khèn, múa hát với nhau, nhận nhau là anh em, rủ nhau đi tâm tình thâu đêm. Đến sáng thì chia tay, hẹn nhau ngày này năm sau gặp lại. Qua nhiều năm, người Mông về chơi thị trấn ngày một đông, những năm 60 có tới mấy trăm người. Không biết ai đó đã đặt tên cho ngày hội này là Tết Độc lập, mọi người cùng gọi theo cho đến nay. Tết Độc lập bị gián đoạn khoảng chục năm trong chiến tranh. Từ 1975, tết này lại được khôi phục và phát triển cho đến nay.

Người Mông có câu: “Tan chợ không say không phải là người tốt”, ý nói người không uống say là không thật lòng với bạn, hoặc không có bạn. Tại sao ở Tết Độc lập không có người say rượu ? Ông Tráng A Súa - Phó chủ tịch xã Vân Hồ - giải thích: “Tết Độc lập là Tết cờ đỏ sao vàng. Khắp nơi trong thị trấn hôm đó đều đỏ rực màu cờ, đẹp lắm. Ngồi dưới cái cờ đó cũng như ngồi dưới bàn thờ ngày Tết nhà mình có dán giấy đỏ. Không bảo nhưng ai cũng biết là phải tuyệt đối không được làm điều gì xấu, dễ mất bạn”.

Trải qua hơn 40 năm, nhiều thế hệ thanh niên gặp nhau ở phiên chợ Tết Độc lập đã nên vợ nên chồng. Cũng có mối tình không dẫn đến hôn nhân nhưng vẫn giữ mối quan hệ bạn bè, họ gặp lại nhau trong đêm Tết, thăm hỏi động viên nhau trên bước đường đời. Vì vậy, đêm về khuya, bố đi đường bố, mẹ đi đường mẹ, con trai, con gái lớn đi lối riêng của mình. Họ hẹn nhau đến sáng thì đợi ở một điểm nào đó để cùng về bản, tuyệt nhiên không hỏi đêm qua gặp ai, ở đâu, làm gì...

Những năm 90 của thế kỷ XX, Tết Độc lập ngày một đông vui, hàng nghìn người Mông ở khắp các tỉnh vùng Tây Bắc đến dự. Sang những năm 2000, lại thêm người Mông ở Việt Bắc, Thanh Hóa, Nghệ An và cả người Mông bên nước bạn Lào cũng về vui Tết với người Mông Mộc Châu. Các dân tộc anh em như Thái, Mường, Kinh, Dao, Khơ Mú ở các bản lân cận cũng kéo về thị trấn Mộc Châu vui Tết cùng bà con người Mông.

Ngày 1-9 dương lịch hằng năm cũng là phiên chợ tình duy nhất trong năm của người Mông tại Mộc Châu. Chợ đẹp lắm vì trang phục của người Mông chia thành nhiều dòng: Mông Đơ (trắng), Mông Đu (đen), Mông Si (đỏ), Mông Lềnh (hoa), Mông Súa (Mông Mán)... Các sắc áo váy sặc sỡ hòa trộn vào nhau như một rừng hoa. Hai chữ “chợ tình” đã đi vào cách hiểu của người dưới xuôi như một rừng hoa. Hai chữ “chợ tình” đã đi vào cách hiểu của người dưới xuôi như một phạm trù xã hội về tình yêu, hôn nhân. Giải thích thì có thể, nhưng chưa có cách nào định nghĩa thấu đáo về hai từ ghép này.

Khi xưa, cuộc sống còn nghèo, mọi người đến chợ  phải đi bộ hoặc đi ngựa mất cả ngày trời, đêm không về kịp phải ngủ lại. Bây giờ thì khác, phương tiện đi lại chính của đồng bào là xe máy. Đường đông như trảy hội. Những bàn tay nắm nhau, những ánh mắt đắm đuối... Chợ tình Mộc Châu là điểm khởi đầu cho một tình yêu trong sáng. Sự gặp gỡ, ưng thuận ở đây vừa là tỏ tình, vừa là đính ước, hẹn nhau mùa hoa ban tới, tình yêu sẽ kết thành trái chín.

<ANHTHU-hanoimoi>