TIỀM NĂNG VÀ HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỦA MỘC CHÂU

Thứ năm - 19/03/2015 22:30

Giới thiệu, phân tích, đánh giá tiềm năng và hiện trạng phát triển du lịch của Mộc Châu

1. Tiềm năng phát triển du lịch

1.1. Những đặc trưng chính

Nhìn chung so với các địa phương lân cận trong khu vực, về tiềm năng và nguồn lực phát triển du lịch, Mộc Châu có những lợi thế so sánh vượt trội, đó là:
-       Điều kiện khí hậu lý tưởng cho du lịch nghỉ dưỡng;
-       Sự đa dạng và độc đáo trong văn hóa các dân tộc thiểu số;
-       Hình ảnh điểm đến đã hình thành và nổi tiếng;
-       Vị trí địa lý thuận lợi trong hành lang Tây Bắc;
-       Sản vật phong phú từ thiên nhiên và rừng núi phong phú đa dạng và có khả năng phát triển thành các sản phẩm du lịch.

1.2. Các điểm tài nguyên du lịch chính

-       Hang Dơi; Ngũ động Bản Ôn; Rừng thông Bản Áng; Thác "Dải Yếm"; Đỉnh Pha Luông; Sông Đà; Khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Nha,…
-       Hệ thống suối nước khoáng: suối nước khoáng bản Phụ Mẫu; suối nước khoáng Bản Bó; suối nước khoáng Hua Păng.
-       Hệ thống các di tích lịch sử văn hóa và cách mạng như Đồn Mộc Lỵ huyện Mộc Châu; Bia lưu niệm Đoàn 83 quân tình nguyện Việt Nam tại Lào (tại xã Đông Sang); Di tích lịch sử nơi Bác Hồ nói chuyện với nhân dân Mộc Châu tại tiểu khu 13 thị trấn Mộc Châu (khu Bảo tàng huyện)…
-       Hệ thống di chỉ khảo cổ học khu vực ven Sông Đà “Hang mộ cổ” ven sông Đà, hoá thạch động vật ở khu vực xã Chiềng Yên, dấu tích khắc trên đá của khu vực xã Xuân Nha...
-       Các bản làng văn hóa dân tộc với cảnh quan, môi trường sống còn lưu giữ được nét sinh hoạt, văn hoá truyền thống, có thể khai thác để tạo thành những sản phẩm du lịch có giá trị như: bản Phụ Mẫu, Co Hào, Nà Bai, Lóng Luông, Suối Lìn, Bản Áng, Tà Phình, bản Nà Coóng...
-       Cửa khẩu Lóng Sập có khả năng kết nối thuận tiện Mộc Châu với Sầm nưa (Xamneua) và xa hơn là Luông Pha Băng (Luang Prabang) kinh đô cũ của Lào.
-       Các cánh đồng chè của các công ty, doanh nghiệp trên địa bàn vùng Mộc Châu và Thung lũng 100 ha mận hậu, khu vực Nà Ka, Tiểu khu Pa Khen 1, thị trấn Nông Trường Mộc Châu, huyện Mộc Châu.

2. Hiện trạng phát triển du lịch

2.1. Khách du lịch

Kể từ năm 2010 lượng khách du lịch đến Mộc Châu tăng nhanh đột biến. Theo thống kê: Năm 2010 Mộc Châu đón khoảng 288 nghìn lượt khách, trong đó khách quốc tế đạt 4.650 lượt khách. Năm 2013 Mộc Châu đón 600 nghìn lượt khách, trong đó có 5.000 lượt khách quốc tế. Khách du lịch đến với Mộc Châu phân bổ tương đối đều trong năm, nhưng tập trung nhiều nhất vào các dịp lễ hội, ngày nghỉ lễ, dịp tết Mông, mùa Đỗng, mùa hoa ban, hoa đào, hoa mận nở rộ.
Về thị trường, các luồng khách chính của Mộc Châu bao gồm:
-       Khách du lịch từ Hà Nội và các tỉnh khu vực đồng bằng Bắc Bộ chủ yếu theo quốc lộ 6 đến Mộc Châu. Thị trường này chiếm tỷ lệ 70 - 80% tổng số khách.
-       Khách từ Sơn La và các tỉnh Tây Bắc như Lai Châu, Điện Biên, Hòa Bình… chủ yếu theo quốc lộ 6 đến Mộc Châu. Thị trường này chiếm tỷ lệ từ 10 - 20% tổng số khách.
-       Khách từ Lào qua cửa khẩu Lóng Sập theo quốc lộ 43 đến Mộc Châu. Thị trường này chiếm tỷ lệ nhỏ từ 15- 20% tổng số khách.

2.2. Tổng thu từ khách du lịch

Qua thực tế khảo sát mức chi tiêu của khách du lịch đến Mộc Châu hiện nay mới dao động trong khoảng từ 20 - 25 USD/ngày/khách. Nguồn thu nhập du lịch chủ yếu là từ các dịch vụ phục vụ khách du lịch như ăn uống, lưu trú. Theo ước tính thu nhập xã hội từ hoạt động du lịch của Mộc Châu hàng năm đạt khoảng 15 - 20 tr.USD (tương đương 300 - 400 tỷ đồng), chiếm tỷ trọng từ 6 - 7% trong tổng sản phẩm của địa phương.

2.3. Lao động trong ngành du lịch

Lao động trong ngành du lịch còn rất hạn chế và chỉ chiếm 1,8% trong tổng số lao động của huyện. Năm 2010, số lao động trong ngành du lịch (nhà hàng khách sạn) đạt 1.137 người, đến năm 2013 số lao động đạt 1.720 người. Như vậy có thế thấy lao động trong ngành du lịch còn rất hạn chế (chủ yếu trong nhà hàng khách sạn).Trình độ lao động trong ngành du lịch còn nhiều hạn chế, hầu hết lao động chưa được đào tạo cơ bản về nghiệp vụ chuyên môn.

2.4. Hệ thống cơ sở vật chất phục vụ du lịch

Tính đến năm 2013 toàn huyện Mộc Châu (trước khi tách huyện) có 104 cơ sở lưu trú, với tổng số 884 buồng, 1.775 giường. Trong đó có 2 khách sạn đạt tiêu chuẩn 3 sao, hai khách sạn đạt tiêu chuẩn hai sao. Hệ thống tiện nghi phục vụ du lịch còn kém, trình độ nghiệp vụ của đội ngũ nhân viên khách sạn còn thấp. Trong các dịp lễ hội, Mộc Châu thường xảy ra tình trạng thiếu buồng, dẫn đến việc tăng giá buồng quá cao, ảnh hưởng xấu đến hình ảnh điểm đến.
Hệ thống các cơ sở phục vụ hội nghị hội thảo, cơ sở nghỉ dưỡng và các cơ sở vật chất khác như bến bãi, thông tin liên lạc đã có nhưng chất lượng phục vụ chưa tốt.
Hệ thống cơ sở vui chơi giải trí hầu như chưa phát triển, hiện tập trung ở khu vực thị trấn Mộc Châu. Các dự án khác đang trong giai đoạn quy hoạch định hướng.

2.5. Hệ thống quản lý du lịch

Như vậy, về mặt hình thức, hệ thống quản lý nhà nước về du lịch nêu trên được tổ chức khá hoàn thiện theo đúng quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam. Đồng thời Ban Quản lý Khu du lịch Mộc Châu được tổ chức theo cơ chế chịu sự điều hành trực tiếp UBND tỉnh trong hoạt động đầu tư.

2.6. Hiện trạng đầu tư du lịch

2.6.1. Công tác quy hoạch

Hiện tại về du lịch trên địa bàn vùng Mộc Châu có 02 quy hoạch là: Quy hoạch Khu trung tâm du lịch sinh thái Mộc Châu và Quy hoạch Khu du lịch sinh thái rừng thông Bản Áng tại xã Đông Sang. Đề án đầu tư phát triển khu du lịch Mộc Châu tỉnh Sơn La thành Khu du lịch quốc gia được phê duyệt tại Quyết định số 226/QĐ-UBND ngày 28/01/2008 của UBND tỉnh Sơn La.

2.6.2. Các dự án đầu tư

Các dự án đầu tư du lịch nổi bật trong thời gian qua bao gồm:
-       Dự án đầu tư hạ tầng Khu du lịch Rừng Thông - Bản Áng;
-       Dự án Khu trung tâm du lịch Mộc Châu;
-       Dự án đầu tư các bản du lịch cộng đồng tại 2 bản: Bản Áng - xã Đông Sang và bản Nà Bai - xã Chiềng Yên theo đề án phát triển du lịch các bản du lịch cộng đồng của tỉnh.
-       Dự án đầu tư hạ tầng điểm du lịch Thác Dải Yếm.
-       Dự án tuyến đường du lịch Chiềng Yên, dài 10,326km.
Như vậy, có thể thấy, trong thời gian vừa qua là giai đoạn tỉnh nỗ lực triển khai đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật phục vụ phát triển du lịch, tạo nền móng và các điều kiện thuận lợi để thu hút các nhà đầu tư.
Bên cạnh các dự án do nhà nước đầu tư, Mộc Châu đang thu hút được một số nhà đầu tư nghiên cứu khảo sát và đăng ký đầu tư vào Khu trung tâm du lịch Mộc Châu như khu bách hoa viên, khu trồng cây lưu danh, khu biệt thự, khu trồng cây thuốc quý… Ngoài ra tại một số khu điểm du lịch khác trên địa bàn huyện như Khu rừng sinh thái Pó Cốp, Khu du lịch Thác Dải Yếm, Khu Văn hóa tâm linh Ngũ động Bản Ôn, Chùa Vặt Hồng, Khu du lịch rừng thông Bản Áng… cũng được các nhà đầu tư quan tâm. Tuy nhiên, các dự án đều đang trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, chưa hình thành được các khu điểm du lịch, dịch vụ góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch Mộc Châu cũng như thu hút khách du lịch.

3. Đánh giá tổng quát

3.1. Những kết quả đạt được

-       Khách du lịch bước đầu tăng trưởng với tốc độ khá cao, đạt 27,70%/năm (giai đoạn 2010 - 2013). Doanh thu du lịch cũng từng bước tăng nhanh góp phần tăng dần tỷ trọng của du lịch trong GDP.
-       Bộ máy quản lý nhà nước về du lịch từng bước được hoàn thiện theo hướng chuyên môn hóa cao, góp phần nâng dần chất lượng hoạt động quản lý nhà nước về du lịch.
-       Du lịch đã nhận được sự quan tâm đầu tư từ nhà nước, đồng thời hoạt động đầu tư được thực hiện theo đúng bài bản, tạo thuận lợi lớn cho nhà đầu tư.
-       Mộc Châu đã bắt đầu thu hút được các nhà đầu tư nghiên cứu tìm hiểu để tiến hành đầu tư. Đây là một trong những thành công không nhỏ từ những nỗ lực đầu tư phát triển du lịch của Mộc Châu trong thời gian qua.
-       Du lịch cộng đồng đã được nhà nước và một số nguồn vốn khác quan tâm đầu tư và bước đầu đã hỗ trợ khá tốt cho cư dân tại bản làng dân tộc thiểu số.

3.2. Một số yếu kém, tồn tại

-       Mộc Châu chưa trở thành một điểm đến hấp dẫn với du khách do đó khách du lịch đến Mộc Châu thấp, đặc biệt là khách quốc tế.
-       Thu nhập từ hoạt động du lịch thấp.
-       Hệ thống các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch chưa phát triển, hệ thống sản phẩm du lịch, dịch vụ còn nghèo nàn, đơn điệu. Hệ thống dịch vụ phụ trợ chất lượng thấp.
-       Chưa khai thác được các tiềm năng du lịch hấp dẫn để hình thành hệ thống các sản phẩm du lịch hấp dẫn, có giá trị cao.
-       Hoạt động đầu tư hạ tầng cơ sở bắt đầu cho thấy sự thiếu đồng bộ trong quá trình triển khai đặc biệt là khu vực trung tâm du lịch sinh thái Mộc Châu.
-       Mối quan hệ giữa các chủ thể trong bộ máy quản lý nhà nước về du lịch còn thiếu chặt chẽ do đó, hiệu quả chưa cao.
-       Hiện trạng cơ sở vật chất phục vụ du lịch còn yếu kém, chưa phát triển.