Quan điểm và mục tiêu phát triển Khu du lịch quốc gia Mộc Châu

* Quan điểm

Phát triển du lịch Mộc Châu tập trung vào các quan điểm cơ bản sau:

-       Phát triển Mộc Châu thành khu du lịch Quốc gia tạo thành động lực phát triển du lịch Tiểu vùng du lịch Tây Bắc trong hành lang tây - bắc qua trục phát triển kinh tế quốc lộ 6, đồng thời có mối liên hệ chặt chẽ với những trung tâm du lịch chính trong Vùng Trung du miền núi phía Bắc như Điện Biên, Hòa Bình, Sa pa…

-       Phát triển du lịch khai thác những lợi thế của Mộc Châu để phát triển các loại hình sản phẩm dịch vụ du lịch đa dạng đặc biệt chú trọng đến những điểm mạnh của Mộc Châu về khí hậu, bản sắc văn hóa và hình ảnh để hình thành các sản phẩm du lịch cao cấp hấp dẫn khách du lịch như du lịch nghỉ dưỡng, du lịch văn hóa, du lịch sinh thái.

-       Phát triển du lịch Mộc Châu trên quan điểm bền vững, tăng trưởng du lịch với tốc độ cao là mục tiêu song bảo đảm hiệu quả về môi trường, kinh tế và văn hóa xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng và trật tự an toàn xã hội, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng trong cơ cấu kinh tế tạo thành động lực thúc đẩy các lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội khác.

-       Phát triển du lịch Mộc Châu phải gắn liền với việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, với cơ chế quản lý phù hợp vừa tôn tạo, khai thác bảo tồn các di sản thiên nhiên, cảnh quan, quan tâm tạo điều kiện để cộng đồng tham gia vào hoạt động du lịch và chia sẻ lợi ích thu được với cộng đồng dân cư.

* Các tiền đề hình thành và phát triển Khu du lịch Quốc gia Mộc Châu

1. Tiêu chí phát triển khu du lịch Quốc gia

Theo quy định theo khoản 1, điều 23 Luật Du lịch 2005 và Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01/6/2007 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Du lịch, khu du lịch được công nhận là khu du lịch Quốc gia phải đáp ứng các tiêu chí sau:

-       Có tài nguyên du lịch đặc biệt hấp dẫn với ưu thế về cảnh quan thiên nhiên, có khả năng thu hút lượng khách du lịch cao;

-       Có diện tích tối thiểu một nghìn héc ta, trong đó có diện tích cần thiết để xây dựng các công trình, cơ sở dịch vụ du lịch phù hợp với cảnh quan, môi trường của khu du lịch; trường hợp đặc biệt mà diện tích nhỏ hơn thì cơ quan quản lý nhà nước về du lịch ở trung ương trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định;

-       Có kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất - kỹ thuật du lịch đồng bộ, có khả năng bảo đảm phục vụ ít nhất một triệu lượt khách du lịch một năm, trong đó có cơ sở lưu trú và dịch vụ du lịch cần thiết phù hợp với đặc điểm của khu du lịch.

2. Tiền đề hình thành Khu du lịch Quốc gia Mộc Châu

Ngay từ những năm 90 của thế kỷ trước, ý tưởng hình thành một khu du lịch lớn mang tầm cỡ quốc gia (lúc này khái niệm về khu du lịch quốc gia chưa được hình thành rõ ràng) đã được đưa ra trên cơ sở đánh giá vị trí và tiềm năng du lịch của Mộc Châu. Năm 1995 "Quy hoạch Khu trung tâm du lịch sinh thái Mộc Châu" (gọi là Quy hoạch Khu trung tâm năm 1995) được lập với mục tiêu xây dựng một khu du lịch có quy mô lớn và có sự tập trung, chuyên môn hóa cao về sản phẩm và dịch vụ du lịch với quy mô diện tích khoảng hơn 200 ha, do nhiều lý do khách quan và chủ quan, quy hoạch này chưa thể triển khai thực hiện. Tuy nhiên nhu cầu phát triển một khu du lịch với quy mô lớn tạo thành động lực phát triển du lịch của Sơn La vẫn tiếp tục đòi hỏi phải có quy hoạch phát triển du lịch để hình thành một khu du lịch lớn trên địa bàn huyện.

Năm 2002 "Quy hoạch chi tiết Khu trung tâm du lịch huyện Mộc Châu tỉnh Sơn La" (gọi là Quy hoạch Khu trung tâm năm 2002) được lập với định hướng xây dựng một khu du lịch tổng hợp với quy mô hơn 400 ha và được phê duyệt tại quyết định số 3532/QĐ-UBND ngày 13/10/2003 của UBND tỉnh Sơn La.

Đến năm 2008 do không đáp ứng được nhu cầu phát triển, "Quy hoạch Khu trung tâm năm 2002" được điều chỉnh. Đây chính là Quy hoạch chi tiết Khu trung tâm du lịch huyện Mộc Châu (gọi là Quy hoạch Khu trung tâm năm 2008) do nhà thầu tư vấn Trung Quốc thực hiện (đã được phê duyệt tại Quyết định số 2716/QĐ-UB ngày 8/10/2009) xác định quy mô phát triển của Trung tâm du lịch sinh thái là 442 ha.

Cùng thời gian này, Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Sơn La giai đoạn 2007-2015 và định hướng đến 2020 và Đề án đầu tư phát triển khu du lịch Mộc Châu tỉnh Sơn La thành Khu du lịch Quốc gia đều xác định Mộc Châu trở thành Khu du lịch quốc gia. Tuy nhiên, trong các quy hoạch này các định hướng phát triển Khu du lịch Quốc gia Mộc Châu chưa được định hình rõ nét và chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển Mộc Châu thành Khu du lịch Quốc gia (theo tiêu chí của Luật du lịch)

Như vậy có thể thấy, tiền đề phát triển Mộc Châu thành Khu du lịch Quốc gia đã được hình thành cách đây gần 20 năm và càng ngày càng được thể hiện rõ nét. Tuy nhiên, một trong những điểm hạn chế của các quy hoạch nêu trên là định hướng phát triển Khu du lịch Quốc gia Mộc Châu vẫn bó hẹp trong phạm vi ranh giới của một khu du lịch hoặc chưa thể hiện được tầm cỡ một Khu du lịch Quốc gia.

Cơ sở pháp lý quan trọng để phát triển Mộc Châu thành Khu du lịch Quốc gia là Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch vùng Trung du miền núi Bắc Bộ đến năm 2020 được phê duyệt tại quyết định số: 91/2008/QĐ-BVHTTDL, ngày 30 tháng 12 năm 2008, quy định Mộc Châu là 1 trong các khu du lịch Quốc gia có vai trò động lực thúc đẩy phát triển du lịch vùng Trung du miền núi Bắc Bộ (khoản 3.5, mục 3, điều 1 Quyết định số 91/2008/QĐ-BVHTTDL)

* Mục tiêu phát triển của Khu du lịch Quốc gia Mộc Châu

Dựa trên các tiêu chí Khu du lịch Quốc gia và những tiền đề của Mộc Châu, có thể nói hiện tại Mộc Châu đã đáp ứng được những điều kiện đủ bao gồm:

1. Khách du lịch

Hiện tại, khách du lịch đến Mộc Châu mới đạt gần 300.000 lượt khách, tương đương 30% so với tiêu chí khu du lịch Quốc gia, dự kiến đến năm 2020, Mộc Châu phải đón được 1.000.000 lượt khách/năm đáp ứng tiêu chí Khu du lịch Quốc gia. Theo đó, tốc độ tăng trưởng khách du lịch của Mộc Châu trong các giai đoạn tiếp theo phải đạt: giai đoạn 2008-2010 tốc độ tăng trưởng phải đạt hơn 8%/năm, giai đoạn 2010-2015 là giai đoạn tăng tốc đạt tốc độ tăng trưởng bình quân hơn 9%/năm và giai đoạn 2015-2020 là giai đoạn phát triển ổn định với tốc độ tăng trưởng bình quân hơn 12%/năm. Trong cơ cấu khách du lịch, tỷ trọng khách du lịch quốc tế tăng dần theo thời gian đạt 10% năm 2015 và 18% năm 2020. Dự báo khách du lịch đến Mộc Châu đạt:

-       Năm 2010: đón 350.000 lượt khách, trong đó 22.000 khách quốc tế và 328.000 khách nội địa.

-       Năm 2015: đón 550.000 lượt khách, trong đó 55.000 khách quốc tế và 495.000 khách nội địa.

-       Năm 2020: đón 1.000.000 lượt khách, trong đó 180.000 khách quốc tế và 820.000 khách nội địa.

Bảng 4   Dự báo khách du lịch đến Mộc Châu

Như vậy có thể thấy, trong các giai đoạn tiếp theo, Mộc Châu cần có một chiến lược phát triển du lịch tổng thể tập trung vào vệc đa dạng hóa sản phẩm du lịch trên cơ sở tiềm năng và thế mạnh đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ bên cạnh các chiến lược marketing và thị trường phù hợp hướng đến các thị trường mục tiêu… để thu hút được số lượng khách đạt các chỉ tiêu trên.

2. Nhu cầu cơ sở lưu trú

Hiện nay, tổng số phòng lưu trú của Mộc Châu mới đạt 202 phòng, để đáp ứng nhu cầu từ 1.000.000 lượt khách/năm trở lên, số lượng phòng lưu trú của Mộc Châu cần đạt:

-       Năm 2010: nhu cầu phòng lưu trú là 830 phòng, tốc độ tăng trưởng giai đoạn 2008-2010 đạt 94,24%/năm.

-       Năm 2015: nhu cầu phòng lưu trú là 1.830 phòng, tốc độ tăng trưởng giai đoạn 2010-2015 đạt 17,13%/năm.

-       Năm 2020: nhu cầu phòng lưu trú là 4.970 phòng, tốc độ tăng trưởng giai đoạn 2015-2020 đạt 22,12%/năm.

Bảng 5   Dự báo nhu cầu phòng lưu trú

Hiện tại tổng số phòng lưu trú của Mộc Châu là 220 phòng, nhu cầu năm 2010 là 830 phòng, năm 2015 là 2.070 phòng và năm 2020 là gần 6.500 phòng. Như vậy giai đoạn từ nay đến năm 2020,  nhu cầu phòng lưu trú sẽ tạo ra áp lực rất lớn đối với Mộc Châu. Theo đó để đáp ứng nhu cầu phòng lưu trú, Mộc Châu cần tập trung vào các biện pháp

-       Trước mắt (đến năm 2010), bên cạnh việc nâng cấp cơ sở lưu trú hiện tại, Mộc Châu sẽ phát triển các hình thức lưu trú ngay tại nhà dân theo mô hình du lịch home stay.

-       Giai đoạn  từ sau 2010 đến 2020, Mộc Châu sẽ tập trung vào các chính sách hỗ trợ đầu tư trong lĩnh vực du lịch về đất đai, thủ tục… để thu hút các nhà đầu tư triển khai các dự án phát triển hệ thống cơ sở lưu trú trên địa bàn huyện.

3. Thu nhập xã hội từ hoạt động du lịch

Hiện nay, mức chi tiêu bình quân của khách du lịch ở Mộc Châu khá thấp mới đạt từ 15 đến 20 USD/ngày khách. Trong thời gian tới, hệ thống sản phẩm du lịch đa dạng đồng thời chất lượng dịch vụ du lịch tăng lên, mức chi tiêu bình quân của khách du lịch đến Mộc Châu sẽ tăng tương ứng. Dự báo mức chi tiêu bình quân của khách du lịch đến Mộc Châu đạt:

-       Năm 2010 đạt 40 USD/ngày đối với khách quốc tế và 20 USD/ngày đối với khách nội địa. (ước tính đạt gần 50% so với toàn quốc)

-       Năm 2015 đạt 60 USD/ngày đối với khách quốc tế và 30 USD/ngày đối với khách nội địa. (ước tính đạt gần 70% so với toàn quốc)

-       Năm 2020 đạt 80 USD/ngày đối với khách quốc tế và 45 USD/ngày đối với khách nội địa. (ước tính đạt gần 75% so với toàn quốc)

Thu nhập từ hoạt động du lịch của Mộc Châu cũng tăng lên nhanh chóng trong các giai đoạn tiếp theo. Dự báo thu nhập du lịch đạt:

-       Năm 2010 thu nhập từ hoạt động du lịch đạt 9,28 tr.USD, tương đương hơn 148 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng đạt 29,02%/năm trong giai đoạn 2008-2010.

-       Năm 2015 thu nhập từ hoạt động du lịch đạt 28,88 tr.USD, tương đương 462 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng đạt 25,49%/năm trong giai đoạn 2010-2015.

-       Năm 2020 thu nhập từ hoạt động du lịch đạt 111,24 tr.USD, tương đương gần 1.800 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng đạt 30,96%/năm trong giai đoạn 2015-2020.

Bảng 6   Dự báo mức chi tiêu bình quân

ĐV tính: USD/ngày

Bảng 7   Dự báo thu nhập từ hoạt động du lịch

4. Tỷ trọng GDP du lịch

GDP du lịch của Mộc Châu đạt các chỉ tiêu

-       Năm 2010 GDP du lịch đạt 6,50 tr.USD chiếm tỷ trọng 5,40% GDP huyện

-       Năm 2015 GDP du lịch đạt 20,21 tr.USD chiếm tỷ trọng 7,99% GDP huyện

-       Năm 2020 GDP du lịch đạt 77,87 tr.USD chiếm tỷ trọng 14,66% GDP huyện

Bảng 8   Dự báo tỷ trọng GDP du lịch

5. Nhu cầu lao động ngành du lịch

Nhu cầu lao động du lịch của Mộc Châu đạt các chỉ tiêu

-       Năm 2010: nhu cầu lao động du lịch của Mộc Châu là 4.800 lao động trong đó 1.500 lao động trực tiếp và 3.300 lao động gián tiếp. Tốc độ tăng trưởng đạt 175,81%/năm trong giai đoạn 2008-2010.

-       Năm 2015: nhu cầu lao động du lịch của Mộc Châu là 10.200 người trong đó 3.200 lao động trực tiếp và 7.000 lao động gián tiếp. Tốc độ tăng trưởng đạt 16,27%/năm trong giai đoạn 2010-2015.

-       Năm 2020: nhu cầu lao động du lịch của Mộc Châu là 26.900 lao động trong đó 8.400 lao động trực tiếp và 18.500 lao động gián tiếp. Tốc độ tăng trưởng đạt 21,40%/năm trong giai đoạn 2015-2020.

Bảng 9   Dự báo nhu cầu lao động

Với nhu cầu lao động du lịch của Mộc Châu trong các giai đoạn tiếp theo đòi hỏi Mộc Châu cần có chiến lược phát triển nguồn nhân lực tập trung vào các hướng: (1) Tăng cường các chương trình đào tạo nâng cấp chất lượng nguồn nhân lực hiện có; (2) Thu hút lao động có chất lượng từ các nơi khác về Mộc Châu; (3) Phát triển nguồn nhân lực du lịch từ lực lượng lao động nội tại.

Biên tập: Trần Tuấn