Du xuân ăn Tết với người Mông ở Bản Tà Phềnh

Chúng tôi đến gặp anh Thào A Vừ Trưởng bản Tà Phềnh; anh cho biết trong bản có hơn 200 hộ gia đình mọi nhà đều đã chuẩn bị để đón Tết từ mấy ngày nay. Sau đó chúng tôi được anh dẫn đến nhà anh Thào A Dơ để xem công đoạn làm bánh dày.

Gia đình anh Thào A Dơ vừa thổi chín nồi xôi rất to và được khiêng ra giữa nhà, xôi được đổ một nửa vào cái cối hình chữ nhật đã được chuẩn bị sẵn, 2 người cầm chầy đứng 2 đầu để nhào cho cơm nếp dẻo ra sau đó cả hai cùng đứng về một phía để bắt đầu giã, khi bột bánh dồn về một bên cối thì hai người giã lại chuyển qua bên kia cối và cứ thế giã cho đến khi nào nhuyễn thành bột là được; Cái thú vị nhất ở đây là chúng tôi được cùng tham gia để giã bánh dày với gia đình.

Trong lúc đàn ông giã bánh thì những người phụ nữ chuẩn bị lá chuối rừng đã được lấy về từ hôm trước để gói bánh dày, sau khi giã xong thì bột được nặn thành những chiếc bánh và gói lá chuối cất đi để ăn dần trong những ngày đi chơi Tết; những em nhỏ làm cho mình những chiếc bánh nhỏ để ăn ngay lúc bánh còn nóng.

Trời đã tối và đoàn chúng tôi được mời đến nhà anh Thào A Nụ để ăn Tết, gia đình anh Nụ hôm nay đã mổ một con lợn 60kg từ buổi sáng, mâm cơm dọn ra các món đều được làm từ thịt lợn không có rau xanh, rượu được nấu từ ngô uống rất thơm, chúng tôi cùng gia đình ăn Tết vui vẻ. Sau bữa tối chúng tôi chia tay gia đình anh Nụ để về nhà anh Trưởng bản nghỉ ngơi.

Sáng hôm sau ngày 01/12 âm lịch (ngày mồng một Tết) mới 5 giờ 30 phút sáng cả đoàn được đánh thức dậy để đi tham gia vào Tết lợn và Tết gà. Chúng tôi được đến tham gia chuẩn bị Tết cùng gia đình anh Sồng A Dính Bí thư chi bộ bản Tà Phềnh, cả nhà anh Dính đã dậy từ rất sớm để nhóm lửa đun nước chuẩn bị mổ lợn, khi chúng tôi đến thì chảo nước đã được đun sôi, 4 người khênh 1 con lợn khoảng 80kg  ra và bắt đầu mổ thịt chỉ khoảng 30 phút con lợn đã được làm sạch và đưa vào bàn để phay thịt.

Trong lúc mọi người mổ lợn thì chủ nhà đi chuẩn bị cho cái Lễ cúng Tết gà, anh Dính ra sân lấy cây tre đã chặt trên rừng về từ hôm trước vẫn còn để lá phần trên ngọn mang vào trong nhà và anh quét sạch trên trần nhà, ý nghĩa tâm linh là xua đi những điều không tốt của năm cũ và đón nhận những điều may mắn của năm mới.

Sau đó đến phần dọn dẹp bàn thờ, chủ nhà thắp nén hương xin tổ tiên và bắt đầu bóc giấy dán cũ trên bàn thờ ra để chuẩn bị dán giấy mới cho bàn thờ. Trong ngôi nhà có tất cả 7 chỗ thờ cúng gồm 1 bàn thờ chính và 6 chỗ thờ khác như bếp chính, bếp phụ, cửa chính, cửa phụ …; chủ nhà lấy một quả trứng gà đánh tan ra làm chất dính để dán các giấy lên chỗ thờ, dán giấy xong chủ nhà lấy con gà trống còn sống để cúng, cúng xong thì cắt tiết gà rồi nhổ 3 túm lông cổ nhúng tiết gà và dính lên bàn thờ.

Bây giờ mọi người trong nhà làm thịt con gà vừa cúng để nấu chín đồng thời thổi một nồi xôi, sau khi xôi và gà được nấu xong thì được mang lên dọn ra mâm ngay bàn thờ và chủ nhà mời tổ tiên về cùng ăn tết với ra đình.

Xong Lễ cúng Tết gà thì cũng là lúc các món ăn được chế biến từ lợn đã xong, mọi người trong ra đình dọn ra nhiều mâm để mời anh em, bạn bè đến ăn Tết lợn.

Như vậy là đã xong phần Tết gà, Tết lợn; Bây giờ đến phần Hội mọi người sau khi cúng tại gia đình và ăn Tết với anh em bạn bè xong thì ra sân vận động của bản để tham gia chơi các trò chơi truyền thống. Các chàng trai, cô gái mặc trên mình những bộ trang phục đẹp nhất để đi chơi. Một bộ trang phục như các thiếu nữ đang mặc có giá khoảng 3 triệu đồng vì có rất nhiều đồng bạc được treo sung quanh để trang trí và khi họ múa và chơi trò chơi phát ra tiếng kêu rộn ràng. Họ chia thành nhiều nhóm để chơi các trò chơi.

Trò chơi ném pao.

Các em nhỏ tập chung rất đông để xem và tham gia chơi Hội.

Trò chơi đánh cầu lông gà.

Cùng lúc thì có các tiết mục văn nghệ của đội văn nghệ Bản bắt đầu múa các điệu múa dân tộc.

...(Còn tiếp)