Thắm tình Tết Độc lập trên cao nguyên xanh

 Tết gần gũi, chan hòa, thân thiện
Theo phong tục tổ tiên, đồng bào Mông chỉ ăn Tết một lần vào dịp cuối năm dương lịch, khi những hạt nếp nương còn thơm mùi nhựa mới. Nhưng từ sau Cách mạng tháng 8 năm 1945, đồng bào dân tộc Mông ở Mộc Châu đã hình thành nên một cái tết mới: Tết Độc lập – mừng Quốc khánh 2/9.
Không hẹn mà đến, một ngày trước ngày độc lập bà con từ khắp các bản xa đã đổ về trung tâm huyện, làm rộn lên không khí tưng bừng, náo nhiệt cho cả một thị trấn nhỏ vùng cao. Khó có cái tết nào hội tụ được đông đảo các dân tộc anh em và các tầng lớp nhân dân tham gia đến vậy. Ở đây không thấy có sự phân biệt giàu nghèo, dân tộc hay tôn giáo, chỉ có một không khí chan hòa, thân thiện và gần gũi.
Tết Độc lập kéo dài từ ngày 29/8 đến ngày 2/9, nhưng đông vui nhất là đêm mùng 1/9. Dường như cả đêm hôm đó bà con không ngủ, mọi người đi dọc các con phố trưng bày đủ loại hàng hóa, hoặc ngồi quây quần mời nhau uống rượu, hỏi han nhau thân thiết như thể người thân lâu ngày mới gặp. Họ chia sẻ với nhau đủ chuyện từ gia đình, làng xóm đến mùa màng, kỹ thuật canh tác…
Khi chưa mang tên Tết Độc lập, ngày này được người dân Mộc Châu gọi với cái tên khá đặc sắc là “Đêm hội người Mông”. Gọi như vậy, bởi khi đó thành phần chủ yếu tham gia lễ hội là đồng bào người Mông ở Mộc Châu mà chưa có sự giao thoa đa dạng với các dân tộc và địa phương khác như ngày nay. Đêm đó, thanh thiếu niên nam nữ người Mông tìm về thị trấn rất đông. Những cô gái diện trên người chiếc váy xòe rực rỡ, mới tinh như thể họ chỉ dành mặc riêng cho ngày đặc biệt này. Đàn ông cũng áo quần bảnh bao, khăn vuông quấn cổ, khèn vác ngang vai và họ thường mang bên mình chiếc cát-xét nhỏ phát những ca khúc tiếng Mông tình tứ, da diết như tìm gọi người tình. Trai gái thường tụ tập với nhau thành từng nhóm, trêu đùa, cười nói, hát giao duyên với nhau cho đến sáng. Đêm hội này trên thực tế như một buổi chợ tình, rồi sau đó có biết bao trai gái đã lên duyên.
Tết Độc lập ngày càng “giàu” hơn
Trước đây, Tết Độc lập chủ yếu là người Mông cư trú ở Mộc Châu và một vài huyện lân cận tìm về. Mấy năm trở lại đây điều kiện sống, sinh hoạt của đồng bào vùng cao được nâng lên, bà con được tiếp cận thông tin nhiều hơn, nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tinh thần ngày càng cao, nên đồng bào cũng mong muốn được giao lưu văn hóa cùng dân tộc khác. Do đó Tết Độc lập đã thu hút đông đảo bà con các dân tộc khác, như: Thái, Mường, Kinh, Dao, Khơ Mú... ở các địa phương trong tỉnh, ngoài tỉnh và cả ở nước bạn Lào cùng về đây vui tết. Vì thế, Tết Độc lập mỗi ngày càng “giàu” hơn, không chỉ “giàu” về thu hút lượng khách tham gia, mà “giàu” cả về nội dung, hình thức và sản vật.
Giám đốc Trung tâm Văn hóa Thông tin huyện Mộc Châu - Nguyễn Đức Nguyên cho biết: Tết Độc lập ngày nay vẫn gìn giữ và phát huy những nét văn hóa cũ. Bên cạnh đó cùng với sự phát triển của xã hội, sự đa dạng của các dân tộc khác và nhu cầu giải trí ngày càng cao, nên Tết Độc lập còn có thêm nhiều hoạt động, như: Hội chợ thương mại và vui chơi khác như: Thi đấu thể thao, các trò chơi dân gian như bắn nỏ, đẩy gậy, ném còn, ném pao, giã bánh dày... Tất cả đã trở thành một nét đặc trưng và nhu cầu văn hóa không thể thiếu của đồng bào các dân tộc trong ngoài tỉnh Sơn La.

Tết Độc lập ở Mộc Châu bây giờ nói không quá, “giàu” như Lễ hội Văn hóa - Du lịch các dân tộc cả vùng Tây Bắc, đồng thời còn có sự hội tụ đặc trưng văn hóa tiêu biểu của nhiều dân tộc Việt Nam và có những nét tinh hoa mới hội nhập với văn hóa thế giới.

Ông Hà Trung Chiến - Phó Bí thư huyện ủy - Chủ tịch UBND huyện Mộc Châu: “Lễ hội Văn hóa - Du lịch là dịp tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc, thiết thực lập thành tích chào mừng kỷ niệm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, góp phần tích cực vào việc sưu tầm, khai thác, bảo tồn và giới thiệu những giá trị văn hóa các dân tộc Mộc Châu, thu hút du khách đến với cao nguyên xanh, phát triển các loại hình du lịch, dịch vụ khác. Đây cũng là dịp giới thiệu, quảng bá các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, văn hóa, các điểm du lịch sinh thái hấp dẫn, giới thiệu với nhân dân các dân tộc, bạn bè, du khách gần xa về một Mộc Châu năng động, giàu tiềm năng, đậm đà bản sắc dân tộc và là một điểm đến lý tưởng trên vùng Tây Bắc”.

Bài:Kim Xuyến, ảnh: Thành Đạo